Wiek emerytalny w naszym kraju wynosi odpowiednio dla kobiet sześćdziesiąt lat, a dla mężczyzn sześćdziesiąt pięć. Oczywiście, ten wiek jest tylko umowny, o czasie przejścia na emeryturę decydujemy my sami, aczkolwiek nie może to być wcześniej niż przed sześćdziesiątym rokiem życia w przypadku kobiet i sześćdziesiątym piątym rokiem życia w przypadku mężczyzn. Jedynie osobom, które pobierają różnego rodzaju renty ZUS przyzna świadczenie emerytalne od razu po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Emerytura dla osób urodzonych po 1948 roku
Na wysokość emerytury ma wpływ wiele czynników, a przede wszystkim zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne, zwaloryzowany kapitał początkowy (środki zgromadzone na emeryturę przed 1999 rokiem), środki zapisane na subkoncie a także dalsza średnia długość życia wyrażona w miesiącach. Wynika z tego, że im dłużej będziemy pracować, tym wyższą emeryturę otrzymamy, gdyż średnia dalsza długość życia wyrażona w miesiącach będzie krótsza. Emerytura zależy również od składek na ubezpieczenie emerytalne, dlatego ważne jest, aby płacić te składki w terminie. Świadczenie emerytalne zależy również od środków zgromadzonych na subkoncie. Emeryturę ZUS wypłaca z tak zwanych trzech filarów. Pierwszym filarem zarządza ZUS – instytucja publiczna. Wysokość emerytury z tego filaru zależy od wysokości wpłaconych składek na ubezpieczenie emerytalne oraz od sytuacji na rynku pracy. Drugi filar są to otwarte fundusze emerytalne.(OFE) i subkonto w ZUS albo tylko subkonto w ZUS. OFE zarządzają prywatne instytucje – powszechne towarzystwa emerytalbe (PTE).Wysokość świadczenia emerytalnego z tego filaru zależy od efektywności inwestowania środków zgromadzonych w funduszu – składka jest inwestowana na przykładna giełdzie. Trzecim i ostatnim filarem zarządzają prywatne instytucje. Świadczenie emerytalne z tego filaru otrzymują osoby, które płaciły dodatkowe składki na ubezpieczenie emerytalne (na przykład w ramach pracowniczych programów emerytalnych – PPE) albo otworzyły indywidualne konto emerytalne (IKE) lub indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE).
Emerytura dla osób urodzonych przed 1949 rokiem i dla niektórych urodzonych po 1948 roku, a przed 1969 rokiem
Osoby, które urodziły się przed 1949 rokiem otrzymają emeryturę, wówczas gdy osiągną wiek emerytalny i udowodnią okresy składkowe i nieskładkowe – kobieta co najmniej dwadzieścia lat, a mężczyzna dwadzieścia pięć (okresy składkowe – okresy związane z aktywnością zawodową: okresy zatrudnienia, na przykład na podstawie umowy o pracę; okresy samodzielnego opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie emerytalne i rentowe, na przykład z tytułu prowadzenia własnej działalności gospodarczej lub inne okresy uznane za składkowe, na przykład: okres czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim czy pobieranie zasiłku dla bezrobotnych; okresy nieskładkowe – okresy braku aktywności zawodowej: okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, jeśli jest ukończona; okresy niewykonania pracy z powodu opieki nad dzieckiem w wieku do lat czterech; okresy pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego). Niektóre grupy zawodowe, na przykład nauczyciele, mogą otrzymać emeryturę wcześniej. Wynika to z przepisów szczególnych, na przykład Karty Nauczyciela. Emeryturę obliczamy w następujący sposób: dwadzieścia cztery procent kwoty bazowej + 1,3 procenta podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych + 0,7 procenta podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych. Kwota bazowa to sto procent przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego roku kalendarzowego, które pomniejsza się o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne. ZUS ustalając podstawę wymiaru bierze pod uwagę wynagrodzenia z jednego z dwóch okresów: z kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich dwudziestu lat kalendarzowych lub z dwudziestu lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Emerytura nie może być wyższa niż sto procent podstawy jej wymiaru.
Oprócz składek na ubezpieczenie emerytalne płacimy również składki na ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe i rentowe. Na przykład renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje z ubezpieczenia rentowego. Osoba, która ją otrzymuje musi mieć wydane orzeczenie o niezdolności do pracy wydane przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS. Przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy zależy też od: daty, od której powstała niezdolność do pracy, okresów składkowych i nieskładkowych – o tym ile trzeba ich udowodnić decyduje wiek, w którym powstała niezdolność do pracy; braku prawa do emerytury z FUS lub niespełnienia warunków do jej otrzymania.
Również z ubezpieczenia rentowego przysługuje renta rodzinna. Otrzymują ją osoby, które są członkiem rodziny osoby zmarłej, która w chwili śmierci: miała prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo mogłaby otrzymać emeryturę lub rentę, ponieważ spełniała do niej warunki. Z renty rodzinnej mogą skorzystać osoby, które między innymi są dzieckiem osoby zmarłej (także przysposobionym) lub dzieckiem drugiego małżonka.
Podsumowując, wysokość renty rodzinnej zależy od świadczenia, które dana osoba otrzymywała. Wysokość renty rodzinnej zależy także od ilości osób chcących pobierać to świadczenie. W przypadku, gdy pobiera je jedna osoba, renta rodzinna wynosi osiemdziesiąt pięć procent wysokości emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, które przysługiwało zmarłemu. Gdy rentę rodzinną pobierają dwie osoby, wynosi ona dziewięćdziesiąt procent wysokości emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, które przysługiwało zmarłemu. W przypadku gdy rentę rodzinną pobierają trzy osoby lub więcej, wynosi ona dziewięćdziesiąt pięć procent wysokości emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, które przysługiwało zmarłemu. W związku z tym, im wyższa wysokość emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, tym większa będzie wysokość renty rodzinnej. Również im mniej osób z rodziny będzie starało się o przyznanie przysługującego świadczenia, tym większą będzie miało ono wysokość.
